Serce to narząd układu krwionośnego pełniący rolę zarówno pompy ssącej, jak i tłoczącej. Serce zarodka ludzkiego rozwija się już w początku 4. tygodnia życia. Ten narząd znajdujący się w śródpiersiu ma niezwykłe właściwości i wytrzymałość. Mimo to zdarza się, że jego praca zostaje zaburzona, co może prowadzić do ataku serca. Serce człowieka w ciągu minuty wykonuje 72 uderzenia. Jego praca jest regulowana przez układ bodźcowo-przewodzący, który składa się ze zmodyfikowanych komórek mięśnia sercowego (kardiomiocytów). Układ bodźcowo-przewodzący składa się z kilku elementów takich jak węzeł zatokowo-przedsionkowo, przedsionkowo-komorowy czy też pęczki Hissa. To właśnie ten układ odpowiada za pobudzenie elektryczne mięśnia sercowego. To również za jego sprawą serce bije nadal po wyjęciu go z klatki piersiowej.

Zobacz także: Udar cieplny (udar słoneczny) – czym jest i jakie są objawy? Pierwsza pomoc w przypadku udaru cieplnego

Jak zbudowane jest ludzkie serce?

Po to, żeby zrozumieć czym jest atak serca należy zapoznać się z anatomią i fizjologią tego narządu. Serce ma stożkowaty kształt i zbudowane jest z dwóch przedsionków (łac. atrium) oddzielonych przegrodą międzyprzedsionkową oraz dwóch komór (łac. ventriculus) oddzielonych przegrodą międzykomorową. Przedsionki oddzielone są od komór zastawkami. Jest to zastawka trójdzielna po prawej stronie serca i dwudzielna (mitralna) po stronie lewej. Zastawki zapobiegają cofaniu się krwi. Występują one także w aorcie wstępującej i pniu płucnym.

Serce jest unaczynione tętniczo przez odgałęzienia aorty. Wyróżniamy tu tętnicę wieńcową prawą i lewą. Dodatkowo tętnica wieńcowa lewa rozgałęzia się na gałąź okalającą i gałąź międzykomorową przednią. Tętnica wieńcowa prawa oddaje gałąź międzykomorową tylną. Unaczynienie serca ma kluczowe znaczenie dla genezy ataku serca, czyli zawału mięśnia sercowego.

Po co nam tak właściwie serce?

W układzie krwionośnym człowieka wyróżniamy dwa krwioobiegi: mały (płucny) i duży. Krwioobieg mały rozpoczyna się w prawej komorze. Stąd krew odtlenowana za pośrednictwem pnia płucnego, który rozgałęzia się na tętnice płucne trafia do płuc. W płucach zachodzi dyfuzja gazów oddechowych polegająca na wydaleniu do pęcherzyków płucnych dwutlenku węgla, a pobraniu z powietrza do krwi tlenu. Następnie krew utlenowana transportowana jest żyłami płucnymi do lewego przedsionka. Następnie krew z przedsionka lewego przepływa do komory lewej. Tutaj rozpoczyna się krwioobieg duży. Mięśniówka komory lewej jest około 3 razy grubsza od mięśniówki komory prawej. Wynika to z tego, że krew z komory lewej pompowana jest przez aortę systemem tętnic do całego organizmu. Następnie krew po oddaniu do komórek ciała tlenu, a odebraniu dwutlenku węgla wraca systemem żył do przedsionka prawego. Tak oto cykl serca się zamyka.

Ciekawy i mało powszechnie znany jest fakt, że serce pełni również funkcję wewnątrzwydzielniczą. Oznacza to, że serce wydziela hormony. Wśród nich możemy wyróżnić endoteliny, które zwężają naczynia krwionośne podnosząc ciśnienie krwi. Innym hormonem wydzielanym do krwi przez serce jest ANF, czyli przedsionkowy czynnik natriuretyczny regulujący pracę nerek.

Czym jest atak serca?

Atak serca to potoczna nazwa zawału mięśnia sercowego. Jest to stan obumierania serca mięśniowego, które powstaje w wyniku jego niedokrwienia. Dzieje się tak ponieważ krew transportuje do komórek mięśnia niezbędny do ich życia tlen. Takie niedokrwienie powstaje w wyniku zamknięcia światła jednej z tętnic wieńcowych.

Objawami zawału serca jakie występują u chorego jest silny ból w klatce piersiowej. Może on być bardzo intensywny i trwać nawet 20 minut. Jego ważną cechą jest to, że w tym czasie stale narasta jego siła. Odpoczynek na nic się zdaje. Ból jest nadal intensywny i może promieniować do szyi a nawet kończyn górnych. Dodatkowymi objawami jest panika oraz duszność.

Objawami widocznymi przez osoby będące przy chorym w trakcie ataku serca to bladość, mdłości i wymioty, sine zabarwienie rąk i stóp. Dodatkowo występuje tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę (w normalnych warunkach 72 uderzenia na minutę). U osoby w trakcie zawału serca temperatura ciała wzrasta do około 38.5 stopnia Celsjusza.

Jakie mogą być przyczyny zawału serca?

Najczęstszą przyczyną zawału mięśnia sercowego jest miażdżyca. Jest to choroba polegająca na odkładaniu się wapniejących blaszek w ścianie tętnic (w przypadku zawału serca naczyń wieńcowych). Konsekwencją miażdżycy jest zwężenie światła naczynia. Miażdżyca występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Rozwija się zazwyczaj po okresie menopauzy.

Do miażdżycy może prowadzić nieprawidłowa dieta. Główną przyczyną jest spożywanie dużych ilości tłuszczów. Cholesterol to związek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek zwierzęcych. Jest on bowiem składnikiem błony komórkowej. We krwi organizmu krążą jednak różne kompleksy transportujące cholesterol. Szczególnie niebezpieczny dla zdrowia jest utrzymujący się na wysokim poziomie cholesterol LDL.

Na wystąpienie zawału mięśnia sercowego ma wpływ także wiele innych czynników. Przede wszystkim jest to starszy wiek. Nie oznacza to jednak, że atak serca nie może wystąpić u osób młodych. Do innych czynników ryzyka należy zaliczyć palenie tytoniu, wysoki poziom cholesterolu wynikający z nieprawidłowej diety czy niedobory witamin z grupy B. Brak aktywności fizycznej oraz otyłość w ogromnym stopniu zwiększają ryzyko wystąpienia zawału.

Jak pomóc osobie z zawałem serca?

Jeśli osoba z zawałem serca jest przytomna, to należy ułożyć ją w pozycji półsiedzącej. Jeżeli zaś osoba taka straci przytomność, należy sprawdzić czy chory oddycha i ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej, Następnie należy wezwać karetkę.

Jeżeli oddech ustanie, należy bezzwłocznie rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Przed przyjazdem karetki należy podać choremu 300-500 miligramów aspiryny. Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy może uchronić chorego przed powstaniem zakrzepów krwi. Nie należy podawać innych leków. O tym czy osoba z zawałem mięśnia sercowego przeżyje, decyduje przede wszystkim czas dostarczenia chorego do szpitala.

Czy po ataku serca mogą wystąpić powikłania?

Zawał mięśnia sercowego może prowadzić do zgonu. Około 10% pacjentów z zawałem umiera w szpitalu. Osoby, które przeszły zawał serca mogą z upływem czasu borykać się z zakrzepicą, czyli tworzeniu się skrzeplin krwi w żyłach głębokich. Taka sytuacja jest niezwykle niebezpieczna, ponieważ skrzeplina może zatkać ważne naczynie (np. w obrębie głowy) i prowadzić do śmierci.

Po zawale mięśnia sercowego ta część mięśniówki, która uległa niedokrwieniu może ulegać bliznowaceniu. Taki fragment serca nie ma zdolności kurczenia się. Określa się to jako tętniak serca. Mięsień serca po zawale może prowadzić do przewlekłej niewydolności krążenia.

Choroby układu krążenia w tym zawał mięśnia sercowego są najczęstszą przyczyną zgonu wśród Polaków. Choroby sercowo-naczyniowe odpowiedzialne są za dwa razy większą liczbę zgonów niż nowotwory. Jest to powód, dla którego warto wprowadzić korzystne zmiany w swoim trybie życia takie jak zdrowa dieta i aktywność fizyczna. Niezwykle ważne jest także posiadanie umiejętności udzielenia pierwszej pomocy osobie z zawałem serca lub z zatrzymaniem krążenia.

Artykuł Atak serca – jak rozpoznać oraz jak pomóc osobie z zawałem serca? Przyczyny i powikłania zawału serca pochodzi z serwisu Zdrowiutko.