Stawy spełniają w naszym organizmie ogromnie istotną rolę. Niestety nie da się ukryć, że nie zawsze dokładamy wszelkich starań, by o nie odpowiednio zadbać. Siedzący tryb życia lub zupełnie odwrotnie- nadmierna aktywność fizyczna, mogą doprowadzić do powstawania w ich obrębie zmian chorobowych. Wówczas możemy spodziewać się zapalenia stawów, które należy do grupy chorób, w przebiegu których dochodzi uszkodzenia, zniekształcenia, a nawet ograniczenia ruchomości stawów. Jak więc postępować z tą chorobą?

Czym jest zapalenie stawu?

Zacznijmy od tego, że sama nazwa zapalenie stawów pochodzi od połączenia dwóch greckich wyrazów. Są to artho- staw i itis- zapalenie. Schorzenie to zwykle dotyka osoby powyżej 55 roku życia. Samo zapalenie stawów odnosi się do grupy chorób, w której dochodzi do zwyrodnienia chrząstki stawowej. W miarę jak choroba postępuje, prowadzi to do jej zniekształcenia, uszkodzenia, aż finalnie dochodzi o ograniczenia ruchomości stawów. Najpopularniejszymi odmianami tej choroby są:

• zapalenie stawu kolanowego
• zapalenie stawu biodrowego
• zapalenie stawu skokowego

Zapalenie stawów daje dość charakterystyczne objawy, do których możemy zaliczyć zarówno ból, obrzęk jak i poszerzenie się obrysów stawów. Co więcej, popularnym objawem jest również ich sztywność, szczególnie z rana. Symptomy mogą również obejmować skórę w obrębie chorego stawu- może ona być nieco bardziej zaczerwieniona, a także cieplejsza nich dotychczas. Poza tym, nieleczone zapalenie stawów może również rozprzestrzenić się i spowodować uszkodzenia innych narządów.

Jakie są rodzaje zapalenia stawu?

Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że medycyna rozróżnia ponad 100 rodzajów tego schorzenia. Niemniej jednak, najczęściej występuje tylko kilka jego typów. Zaliczamy do nich:

1. chorobę zwyrodnieniową stawów
2. reumatoidalne zapalenie stawów
3. bakteryjne zapalenie stawów
4. dna i dna rzekoma
5. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów
6. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Każde z tych schorzeń cechuje się charakterystycznymi objawami. Niemniej jednak, zapalenie stawów, które najczęściej jest diagnozowane to osteoartoza czyli choroba zwyrodnieniowa stawów. Zwykle dotyka ona osoby pomiędzy 40 a 60 rokiem życia, choć diagnozowana jest ona również wśród 30 latków. Czym się ona charakteryzuje? Przede wszystkim pojawia się silny ból w obrębie zmienionego chorobowo stawu. Co więcej z czasem przychodzi ograniczenie funkcjonalności tego stawu, aż w konsekwencji może doprowadzić to do jego całkowitego unieruchomienia. Równie często diagnozuje się reumatoidalne zapalenie stawów, określane medycznym skrótem RZS. Co ciekawe, wciąż nie da się wskazać bezpośredniej przyczyny występowania tego schorzenia, gdyż jest to choroba autoimmunologiczna. Jej objawy najczęściej pojawiają się pomiędzy 40 a 55 rokiem życia. Reumatoidalne zapalenie stawów najczęściej charakteryzuje się bólem w okolicy stawu skokowego, a także kolanowego, co więcej może atakować również stawy dłoni. Dodatkowo pojawia się obrzęk i uczucie ciepła. Reumatoidalne zapalenie stawów najczęściej atakuje symetrycznie- objawy pojawiają się w tych samych stawach, po obu stronach ciała. Co więcej, chorzy szczególnie rano mogą odczuwać sztywność zajętych chorobą stawów, a pod skórą- najczęściej w okolicy łokci- pojawiają się guzki reumatoidalne. Warto także zwrócić uwagę, że skóra nad chorym stawem jest zwykle dość mocno zaczerwieniona. Przypuszcza się, że RZS jest wynikiem autoagresji organizmu. Kolejnym rodzajem choroby jest idiopatyczne zapalenie stawów, które występuje tylko u ludzi młodych. Może pojawić się przed 16 rokiem życia i szybko rozprzestrzenić się na inne narządy jak np. mięsnie, skóra czy płuca. Zwykle objawia się ono apatią, grypą, kulawością czy gorączka. Jeśli chodzi o zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, chory może odczuwać silny ból pleców, a także ból klatki piersiowej podczas oddychania. Dodatkowo pojawia się sztywność w okolicy żeber. Artretyzm z kolei czyli dna i dna rzekoma na samym początku przebiega całkowicie bezobjawowo, a ostry ból w stawie pojawia się dopiero po kilku latach. Bakteryjne zapalenie stawów występuje stosunkowo rzadko. Wywoływane jest ono przez drobnoustroje i podobnie jak RZS objawia się bólem i ograniczeniem ruchomości stawów, a także zaczerwienieniem skóry.

Jakie mogą być przyczyny zapalenia stawów?

Zapalenia stawów, w większości uznawane są choroby autoimmunologiczne, więc ciężko jednoznacznie wskazać na przyczynę występowania tego schorzenia. Niemniej, wpływ na rozwój tej choroby mogą mieć następujące czynniki:

• genetyka- jedną z przyczyn może być znaczne obciążenie genetyczne, które sprzyja powstawaniu tej choroby. Niemniej jednak, pojawienie się schorzenia u rodzica, nie determinuje tego, że dziecko również będzie nim dotknięte. Przyjmuje się jednak, że osoby urodzone w rodzinie z obciążeniami genetycznymi, są bardziej narażone na występowanie tej choroby.
• dysfunkcja układu odpornościowego- to właśnie ona powoduje, że organizm nie jest wstanie poprawnie rozpoznać własnych tkanek i traktuje je jako wroga. Wówczas produkuje on przeciwciała, które mają z „wrogiem” walczyć i zniszczyć jego tkanki. Rozróżniono kilka typów genów, które mogą mieć wpływ na ten proces jak np. gen zgodności tkankowej
• silny stres- wskazuje się, że w niektórych przypadkach to właśnie silnie i długotrwale działający stres może mieć wpływ na rozwój zapalenia stawów.
• uzależnienie- szczególnie od nikotyny. Badania wykazały, że grupa osób nałogowo palących tytoń, jest o wiele bardziej narażona na rozwój zapalenia stawów, niż osoby wolne od tego uzależnienia.
• drobnoustroje- infekcje bakteryjne lub wirusowe również mogą odpowiadać za rozwój zapalenia stawów.

Jak leczyć zapalenie stawu?

W większości przypadków, zapalenia stawów rozwijają się bezobjawowo. Jednak przy wystąpieniu pierwszych symptomów należy bezzwłocznie zasięgnąć konsultacji lekarskiej. Nieleczone zapalenie stawów może doprowadzić do zaawansowanych zmian nawet w obrębie innych narządów. Warto wiedzieć, że zapalenia stawów nie da się do końca wyleczyć. Można jednak zastosować kurację, która wspomoże normalne funkcjonowanie i złagodzi objawy. Leczenie zwykle obejmuje farmakoterapię, a także rehabilitację. W pierwszej kolejności, by pomóc choremu stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe z grup:

• niesteroidowych leków przeciwzapalnych
• glikokortykosteroidów

Można również zastosować medykamenty, które znacznie modyfikują przebieg choroby. Zalicza się do nich:

• środki niebiologiczne- które mają za zadanie zahamować powstawanie zmian stawowych, jednak nie zahamują one destrukcji stawów i nie złagodzą one bólu.
• środki biologiczne- które stanowią jedną z najnowocześniejszych metod leczenia. Nie tylko są one wstanie zahamować przebieg choroby i złagodzić jej objawy, ale równocześnie zmniejszają one ból i zapobiegają postępującej destrukcji stawów.

Kolejno wdraża się rehabilitację, najczęściej w postaci masaży wodnych i tradycyjnych. Pacjentowi zaleca się także umiarkowaną aktywność fizyczną, koniecznie pod okiem fizjoterapeuty. Ma to zapobiegać ograniczeniu ruchomości stawów i przywróceniu im pełnej funkcjonalności.