Czym jest duszność?

Tracisz oddech, masz trudności ze złapaniem powietrza, czujesz że się dusisz, odczuwasz ucisk w klatce piersiowej jakby kamień położony na klatkę piersiową, do tego dochodzi atak paniki ,masz odczucie jakby ktoś cię dusił oraz narastający strach przed śmiercią. Twoja klatka piersiowa stawia opór przed zaczerpnięciem powietrza. Głęboko wciągasz międzyżebrze. Męczy cię napad kaszlu. Przy każdym zaczerpnięciu powietrza pochylasz się do przodu, przyjmując pozycję pochyloną. Czasami pojawia się krwioplucie. Twoje oddechy są płytkie, urywane, świszczące -to objawy duszności. Objawy te mogą pojawić się u osób chorych jak i zdrowych. Może to być jednorazowy napad duszności spowodowany stresem lub paniką. Może to być częsty objaw chorobowy. Stan ten nie  jest przyjemnym  odczuciem i może być bardzo stresujący dla pacjenta. Aby lepiej zrozumieć problem warto wiedzieć więcej na temat duszności. Objaw duszności który występuje sporadycznie, czy pojawia się cyklicznie powinien wzbudzić nasz niepokój oraz skutkować wizytą u lekarza.

Przyczyny chorobowe

• zapalenie płuc
• zapalenie oskrzeli
• zator płucny
• alergie
• astma
• obturacyjna choroba płuc
• rozedma płuc
• włóknienie płuc
• zawał serca
• porażenie serca
• zmniejszenie objętości płuc
• zarażenie koronawirusem SARS-CoV-2
• choroby układu krążenia
• choroby układu mięśniowego

Przyczyny mechaniczne

• obecność ciała obcego w układzie oddechowym
• ucisk na klatkę piersiową (wypadek)
• uszkodzenie dróg oddechowych przez substancje toksyczne (gazy, opary, wziewy)
• obecność płynów w układzie oddechowym (zachłystnięcie się wodą , podtopienie)
• palenie papierosów
• wysiłek fizyczny, bieg, szybki spacer, wejście po schodach.
• nagłe uderzenie w klatkę piersiowa
• duże wodobrzusze powodujące ucisk na przeponę.
• obecność pyłków trawy lub drzew w powietrzu
• zanieczyszczenie powietrza spalinami (popularny smog)

Przyczyny psychiczne, neurologiczne

• stres
• nerwice
• strach
• silne wzburzenie emocjonalne
• stany lękowe
• ogólne problemy psychosomatyczne
• napady padaczkowe
• porażenie nerwów układu oddechowego

Przyczyny metaboliczne

• kwasica (szybki, głęboki oddech towarzyszący kwasicy określamy oddechem Kussmaula)
• anemia (zmniejszenie ilości hemoglobiny we krwi która jest nośnikiem tlenu w organizmie)

Duszności mogą mieć wiele różnorakich przyczyn oraz podłoża psychicznego. To tylko jedne z wielu objawów które towarzyszą duszności. U każdego pacjenta objawy są powiązane ze stanem chorobowym, lub stanem emocjonalnym. Różnym rodzajom duszności towarzyszą różne objawy. Wyróżniamy duszność wydechową która jest charakterystyczna dla problemów układu oddechowego, powiązana z słabą wentylacją i niedrożnością oskrzelików płucnych, oraz małą pojemnością pęcherzyków płucnych. Ten rodzaj duszności spotykamy przy akcie wydechu powietrza z płuc, gdzie dodatkowo są zaangażowane niektóre mięśnie które powodują silne napięcie tychże mięśni. Innym rodzajem duszności jest duszność wdechowa. Tutaj mamy problem z zaczerpnięciem powietrza do płuc, przestrzenie międzyżebrowe się zapadają ponieważ, powietrze ma utrudniony dostęp aby wypełnić płuca tlenem. Duszność wdechowa z reguły jest powiązana z problemami krążeniowymi, zastojem i nadciśnieniem w żyłach płucnych , niedomaganiem serca lub uszkodzeniami mechanicznymi układu oddechowego np. przebicie płata płucnego przez uraz mechaniczny. Występuje również rodzaj duszności mieszanej, która charakteryzuje się problemami z wdechem i wydechem naprzemiennie. Duszność ta występuje w chorobach przewlekłych, długotrwających, towarzyszących pacjentowi niejednokrotnie przez cale życie. Do przykładów może należeć nadciśnienie tętniczne lub przewlekłe choroby układu oddechowego. Można jeszcze wyróżnić duszności astmatyczne które mają charakter napadowy. Pojawiają się w nocy lub nad ranem. Z reguły pacjent ma leki które łagodzą te objawy. Duszność można również podzielić na spoczynkową która charakteryzuje się tym że występuje u pacjenta w stanie relaksu, odpoczynku, siedzenia lub spokojnego spaceru. Tej duszności nie towarzyszy wysiłek fizyczny lub nadmierne pobudzenie emocjonalne. Innym rodzajem duszności jest duszność wysiłkowa, która często towarzyszy nadmiernemu wysiłkowi fizycznemu, intensywnym ćwiczeniom, wspinaczkom wysokogórskim lub zwykłym forsownym marszem lub bieganiem. Pojawia się także rodzaj  duszność psychogennej która ma podłoże psychologiczne. Występuje pod wpływem silnych emocji, stresu, nagłego wzburzenia lub silnego zachwiania emocjonalnego. Ten rodzaj duszności można zminimalizować odpowiednim  postępowaniem z osobą u której widzimy takie objawy. Taką osobę należy wyciszyć, odizolować od żródła stresu, uspokoić oraz dostarczyć dobrej wentylacji poprzez dostarczenie dopływu świeżego powietrza. Wskazane jest otwarcie okna, poluzowanie kołnierzyka i ułożenie osoby w odpowiedniej pozycji. Najlepsza pozycja to półsiedząca z odchyloną głową do tyłu, aby był łatwy dopływ tlenu do układu oddechowego. Można podłożyć pod plecy pacjenta z trudnościami oddechowymi wysoką poduszkę, co pozwala na pionizację postawy i uniknięcie ucisku na przeponę. W razie nasilenia się objawów duszności należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. W tym czasie nie wolno zostawiać pacjenta samego, należy go obserwować a w razie zaniku oddechu przez około minutę należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo – oddechowej.

Dlaczego nie wolno zlekceważyć duszności?

Duszność można zaobserwować w różnych cyklach organizmu oraz różnych odmiennych stanach organizmu. U kobiet w ciąży duszności pojawiają się w różnych trymestrach ciąży. Duszność w ciąży jest fizjologiczną zmianą zachodzącą w organizmie kobiety co powoduje ucisk na przeponę lub inne narządy. Może być również powiązana z niedostatecznym dotlenieniem organizmu z powodu zdiagnozowanych chorób układu krwionośnego. Układ krwionośny i oddechowy się rozrasta i musi obsłużyć dwa organizmy, przez co może być nie wystarczająco wydolny i powodujący duszności w ciąży. Na chwilę obecna duszności w ciąży nie są do końca zdiagnozowane dlatego nie należy ich ignorować i bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. Często występują duszności w nocy które mają wiele przyczyn chorobotwórczych układu oddechowego jak i krwionośnego. Duszności w nocy pojawiają się nagle, mogą być krótkotrwałe przez około1-3 minuty. Towarzyszy temu stanowi lęk i strach. Najczęściej spotykana dusznością w nocy jest duszność w astmie sercowej. Jest to spowodowane nagłym spadkiem wydolności lewej komory serca, co skutkuje nadmiernym ukrwieniem płuc. ten typ duszności w nocy występuje najczęściej u osób z schorzeniami sercowymi. Duszności w nocy powinny zaniepokoić zwłaszcza opiekunów osób starszych jak i rodziców dzieci w różnym wieku. Należy również wspomnieć o duszności po alkoholu co związane jest z rozrzedzoną krwią i niewystarczającą ilością tlenu dostarczanego do płuc przez układ krwionośny co może powodować duszności po alkoholu Przyczyną może być również nietolerancja na alkohol oraz osłabienie serca i płuc po długo trwałym spożyciu alkoholu. Duszności obojętnie w jakim stanie chorobowym występują nie mogą być lekceważone przez pacjenta, ponieważ mogą prowadzić do poważnych powikłań chorobowych a nawet śmierci.